تأثیر مالچ پلاستیک سیاه و کودهای زیستی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی کدوی تخمه کاغذی (cucurbita pepo l. var. styriaca) تحت فواصل مختلف آبیاری

در زراعت گیاهان دارویی کاهش مصرف سموم و کود های شیمیایی همواره جزو اولویت¬های تحقیقاتی محسوب می شود. از این¬رو در انتخاب منابع و روش های جایگزین علاوه بر افزایش ماده موثره گیاه دارویی و کاهش هزینه ها و آلودگی محیط زیست، می بایست حصول عملکرد بالا نیز مد نظر قرار گیرد. در این تحقیق به منظور بررسی تاثیر مالچ پلاستیک سیاه و کودهای زیستی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی کدوی تخمه کاغذی (cucurbita pepo l. var. styriaca) و بیوماس علف های هرز تحت فواصل مختلف آبیاری، آزمایشی به صورت اسپلیت – فاکتوریل بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینای همدان انجام شد. کرت های اصلی شامل دو دور آبیاری (هفت و 12روزه)، و کرت های فرعی شامل کاربرد و عدم کاربرد مالچ پلاستیک سیاه و چهار رژیم کودی (تامین 25% از نیاز نیتروژنی و فسفری گیاه از منبع شیمیایی + کودهای زیستی، تامین 50% از نیاز نیتروژنی و فسفری گیاه از منبع شیمیایی + کودهای زیستی، تامین 75% از نیاز نیتروژنی و فسفری گیاه از منبع شیمیایی + کودهای زیستی و تامین 100% نیاز نیتروژنی و فسفری گیاه از منبع شیمیایی) بودند. با نمونه برداری از گیاه زراعی در انتهای فصل رشد، صفات مرفولوژیک کدو (طول بوته، تعداد برگ در بوته، تعداد گره در ساقه، تعداد شاخه در بوته، محل تشکیل اولین میوه در بوته و شاخص سبزینگی)، وزن خشک قسمت¬های مختلف گیاه، عمکلرد دانه و اجزای عملکرد کدوی تخمه کاغذی، درصد و عملکرد روغن، درصد و عملکرد پروتئین و پروفایل اسیدهای چرب اندازه گیری شد. در مورد علف های هرز نیز علاوه بر بیوماس کل علف های هرز در هر واحد آزمایشی، تعداد بوته در متر مربع، ارتفاع، وزن برگ، ساقه، گل آذین و بوته ی تاج خروس ریشه قرمز (amaranthus retroflexus) به عنوان گونه غالب علف هرز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشتر صفات مورد بررسی کدوی تخمه کاغذی تحت تاثیر اثر سه جانبه فاکتورهای آزمایشی قرار گرفتند. بیشینه صفات مرفولوژیک و رویشی از ترکیب تیماری آبیاری هفت روزه، کاربرد مالچ پلاستیک سیاه و مصرف 75 درصد کودهای شیمیایی + کودهای زیستی حاصل شد؛ در حالی که بیشترین عملکرد دانه (1559 کیلوگرم در هکتار) از تیمار آبیاری 12 روزه، کاربرد مالچ پلاستیک سیاه و مصرف 75 درصد کودهای شیمیایی + کودهای زیستی بدست آمد. بیشترین عملکرد روغن (730/97کیلوگرم در هکتار) از ترکیب تیماری آبیاری 12 روزه، کاربرد مالچ پلاستیک سیاه و مصرف 75 درصد کودهای شیمیایی + کودهای زیستی و بیشترین عملکرد پروتئین (5 0 /364 کیلوگرم در هکتار) نیز از دور آبیاری 12 روزه، کاربرد مالچ پلاستیک سیاه و مصرف 75 درصد کودهای شیمیایی + کودهای زیستی بدست آمد. بررسی پروفیل اسیدهای چرب نشان داد که عمده¬ترین اسیدهای چرب روغن حاصل از بذر کدوی تخم کاغذی، جزو اسیدهای چرب غیر اشباع بود. میزان اسیدهای چرب غیر اشباع شامل لینولنیک اسید (0/1 تا 0/25درصد)، لینولئیک اسید (36/5تا 57/44 درصد)، اولئیک اسید (5/ 21تا 39/5 درصد)، و اسیدهای چرب اشباع شامل پالمیتیک اسید (8/5تا 14/5درصد) و استئاریک اسید (5 تا 7 درصد) متغیر بود. سایر اسیدهای چرب موجود در روغن بذر این گیاه شامل آراشیدونیک، میریستیک، و پالمیتولئیک اسید بود. علف های هرز نیز به طور معنی داری تحت تاثیر استفاده از مالچ، نوع کود و دور آبیاری قرار گرفتند و کاربرد مالچ در رژیم آبیاری 12 روزه و کاهش مصرف کودهای شیمیایی با جایگزینی کودهای زیستی در سطوح کودی 75، 50 و 25 درصد کودهای شیمیایی + کودهای زیستی، باعث کاهش بیوماس کل علف¬های هرز شد. در مجموع در این پژوهش، تیمار آبیاری 12 روزه، کاربرد مالچ پلاستیک سیاه و مصرف 75 درصد کودهای شیمیایی + کودهای زیستی به عنوان تیمار برتر معرفی می¬گردد که ضمن کاهش 25 درصدی مصرف کودهای شیمیایی، کاهش مصرف آب و کنترل موثر و غیر شیمیایی علف های هرز، عملکرد بالایی تولید نمود. بنابر این با مدیریت صحیح نهاده های مصرفی از جمله کودهای زیستی و جایگزینی آن¬ها با کودهای شیمیایی و کاهش مصرف آب و کنترل غیرشیمیایی علف های هرز تحت استفاده از مالچ، ضمن دستیابی به عملکرد مطلوب و سالم، می¬توان در جهت پایداری منابع تولید و توسعه پایدار حرکت نمود.